ԻՆՉՈՒ ԵՎ ԻՆՉՊԵՍ ԵՆ ԽԵՂԱԹՅՈՒՐՈՒՄ ՀԱՅ ՄԵԾԵՐԻ ԷՈՒԹՅՈՒՆԸ

Երևանի փողոցները երկար տարիներ զարդարում է «Հայ Մեծեր» շարքը։ Պաստառների վրա ներկայացվում են Հայ ազգի ականավոր, տաղանդաշատ ու զգալի ներդրում ունեցած ՀԱՅ ՄԵԾԵՐԸ, ինչպիսիք են Կոմիտասը, Թումանյանը, Կապուտիկյանը …

Վերջին օրերին լուսապաստառների միջոցով ներկայացվում է բանաստեղծուհի Շուշանիկ Կուրղինյանը, ով առավել հայտնի է որպես «հեղափոխական շրջանի բանաստեղծուհի»։ Իր գործունեության որոշակի շրջանում Կուրղինյանն անդրադարձել է նաև «կանանց իրավունքներին»։

Սակայն, ներկայիս իշխանությունները Շուշանիկ Կուրղինյանին փորձում են ներկայացնել որպես «իգապաշտպան», «ֆեմինիստ»։

Թե որն է այսպիսի մոտեցման պատճառը, կարծում ենք հասկանալի է բոլորին։ Որոշ դպրոցներում ցուցադրվող պոռնոգրաֆիկ տեսանյութերը, դասագրքերի կազմի փոփոխությունը, անբարոյականության ու այլասրվածության քարոզն իր շրջապտույտի մեջ է ցանկանում խառնել նաև հայ ականավորներին։ Ստամբուլյան պիղծ կոնվենցիայի կողմնակիցները մասնավոր զրույցներում օրինակ Կոմիտասին ներկայացնում են որպես մեծն համասեռամոլ, Հովհաննես Թումանյանին` որպես Լոռվա բոլոր աղջիկներին կուսությունից զրկող … հիմա էլ` Շուշանիկ Կուրղինյանին պայքարող կնոջ կերպարից տեղափոխում են «իգապաշտպան» պաստառի տակ։

Հեռու չէ այն ժամանակը, երբ Հայ Մեծերին կսկսեն ներկայացնել որպես պղծությունների առաջամարտիկ։ ՀԱՅԸ ԴԱ ՉՊԵՏՔ Է ԹՈՒՅԼ ՏԱ։

Շուշանիկ Կուրղինյանի «ԻՆչու՞» բանաստեղծությունը նվիրում ենք նրա իրական «դեմքը» փոխել ցանկացող իշխանություններին.

1907 թ․, 5 ապրիլի

 

Ներկայացնում ենք Շուշանիկ Կուրղինյանի կենսագրությունը.

Շուշանիկ Հարությունի Կուրղինյան (Փոպոլճյան) (օգոստոսի 18 (30), 1876, Ալեքսանդրապոլ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն — նոյեմբերի 24, 1927, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանաստեղծուհի։

Սովորել է ծննդավայրի Արղության օրիորդաց դպրոցում, ռուսական պրոգիմնազիայում։ 1893 թվականին մտել է հնչակյան կուսակցության շարքերը, մի քանի աղջիկների հետ կազմել առաջին հնչակ օրիորդաց խումբը։

Կուրղինյանը հասարակական ակտիվ աշխատանք է տարել Կովկասի հայության շրջանում. հայտնի է եղել նրա հիմնադրված ակումբը Վլադիկավկազում։ Նրա անունով փողոց, դպրոց և գրադարան կա Գյումրիում։ Երևանի Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքում Կուրղինյանի անունով փողոց և նրբանցք կա։

Առաջին բանաստեղծությունը տպագրել է «Տարազ»–ում, 1899 թվականին, առաջին պատմվածքը՝ «Աղբյուր»-ում, 1900 թվականին։ Հ.Հակոբյանի հետ դարձավ հայ պրոլետարական պոեզիայի հիմնադիրը։ Եթե Կուրղինյանի առաջին շրջանի ստեղծագործություններում որոշակիորեն զգացվում է Հ.Հովհաննիսյանի, Հ.Թումանյանի, Ա.Իսահակյանի ազդեցությունը, ապա հետագայում հեղափոխական պայքարը նոր որակ է հաղորդում նրա պոեզիային, նպաստում ստեղծագործական անհատականության ձևավորմանն ու հաստատմանը։

1907 թվականին լույս է տեսել Կուրղինյանի առաջին՝ «Արշալույսի ղողանջներ» ժողովածուն, որի մի շարք բանաստեղծություններ նոր, ինքնատիպ խոսք էին 20-րդ դարի հայ ազգային պոեզիայում՝ բարձր գաղափարայնությամբ, խավարի ու բռնության դեմ ծառացող ոգով։ Նրա պոեզիան բարձր է գնահատել ժամանակի գրական–քննադատական միտքը։ Ալեքսանդր Մյասնիկյանը, Կուրղինյանին համեմատելով իտալուհի Ադա Նեգրիի հետ, ընդգծել է հայ բանաստեղծուհու հետևողական հեղափոխականությունը, անդավաճան նվիրվածությունը բանվոր դասակարգի պայքարին։

Կուրղինյանի ստեղծագործության էջերից մեկը նվիրված է կանանց իրավունքների պաշտպանությանը հայ իրականության մեջ («Մենք էլ միանանք», «Արծվի սերը», «Ինձ մի սիրիր», «Մի՞թե», «Դերձակուհին», «Գաղթական կինը» և այլն)։ Կուրղինյանը գրել է նաև պիեսներ («Կարմիր խաչը», «Ոսկե ձկնիկը», «Ջրաղացպան», «Այրված սիրտը»), որոնք չեն բեմադրվել։

Ետհոկտեմբերյան շրջանում, 1917–1922 թվականներին, Կուրղինյանը ստեղծել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության հաղթանակը փառաբանող, նորի զգացողությամբ, աշխատանքային պաթոսով համակված մի շարք երգեր [«Նոր օրեր», «Մաղթանք», «Ողջույն քեզ», «Մահը» (նվիրված Վ. Ի. Լենինին), «Կարմիրներ» և այլն]։ Կուրղինյանը հասարակական ակտիվ աշխատանք է տարել Կովկասի հայության շրջանում, հայտնի է եղել նրա հիմնադրած ակումբը (Ս. Շահումյանի անվան) Վլադիկավկազում։ 1921 թվականին տեղափոխվել է Սովետական Հայաստան։