[ARM] [RUS]
Երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքները մերկացրին Հայաստանում սոցիալ-քաղաքական, ռազմական և տնտեսական գործընթացների համակողմանի և համալիր հետազոտության, հայեցակարգային մոտեցումների վերանայման անհրաժեշտությունը ոչ միայն վերջին երեք տարիների ընթացքում երկրում տեղի ունեցող իրադարձությունների, այլև 1991 թվականին ՝ ԽՍՀՄ փլուզման արդյունքում անկախ Հայաստանի Հանրապետության ստեղծման պահից ի վեր:
Տեղի ունեցած իրադարձությունների օբյեկտիվ, անկողմնակալ ուսումնասիրության հիման վրա պատմական մշակույթ ձևավորելու նպատակով ՌՀՄ նախագահ Արա Աբրահամյանի նախաձեռնությամբ Ռուսաստանի հայերի միությանը կից ստեղծվում է Հայաստանի ժամանակակից պատմության ինստիտուտ:
Ինստիտուտի խնդիրների շարքում է հետխորհրդային շրջանի ուսումնասիրությունը, Հայաստանի պետական անկախության և նրա սփյուռքի քաղաքականության կայացումը, մասնավորապես՝ արդի քաղաքական, տնտեսական, ռազմական, սոցիալական, մշակութային, կրոնական և այլ գործընթացների գիտական հետազոտումն ու վերլուծությունը:
Ինստիտուտի փորձագետները կզբաղվեն նաև ներքին և արտաքին քաղաքականության, էթնո-սոցիալական և ռազմաքաղաքական հակամարտությունների մոնիթորինգով և կանխատեսմամբ, դրանց լուծման և կանխարգելման վերաբերյալ առաջարկությունների մշակմամբ:
Արա Աբրահամյան. «Մենք ունենք հսկայական արդյունավետ հետազոտական փորձ, որն իր շարունակությունը կգտնի նոր կառույցում։ 2000թ.-ից ի վեր ՌՀՄ-ին կից գործել է միջազգային իրավունքի և քաղաքագիտության հայկական ինստիտուտը, որն այժմ կրում է նրա առաջին տնօրեն, հայտնի իրավաբան-միջազգայնագետ Յուրի Գեորգիի Բարսեղովի անունը։Ինստիտուտի փորձագետների աշխատանքի արդյունքը դարձել են այնպիսի եզակի հրատարակություններ, որոնց թվում են` նմանը չունեցող եռահատոր ժողովածու՝ «Հայոց ցեղասպանություն. Թուրքիայի պատասխանատվությունը և միջազգային հանրության պարտավորությունները։ Փաստաթղթեր եւ մեկնաբանություններ» և երկհատորյակ «Լեռնային Ղարաբաղը միջազգային իրավունքում և համաշխարհային քաղաքականության մեջ: Փաստաթղթերի մեկնաբանություններ»:
Կարևոր է հիմա, քանի դեռ կան այն իրադարձությունների մասնակիցները՝ իրենց վկայությունների և փաստագրական նյութերի (ինչպես բաց, այնպես էլ փակ աղբյուրներից) հիման վրա վերստեղծել պատմական ճշմարիտ պատկերը, սթափ գնահատել ինչպես հաջողություններն ու հաղթանակները, այնպես էլ վերջին տասնամյակների սխալների ու ձախողումների պատճառները:
Մեր ներկա աշխարհը ձևավորած իրադարձությունների ուսումնասիրությունը պետք է ոչ միայն իմանալ և նոր սերունդներին փոխանցել պատմական ճշմարտությունը, այլև որպեսզի հիմա, փորձը հաշվի առնելով, մշակել խնդիրների լուծման ավելի արդյունավետ մեխանիզմներ, որպեսզի մեր ժողովուրդը կրկին ու կրկին նույն պատմական մարտահրավերների չենթարկվի»:
***
Ара Абрамян создаёт «Институт современной истории Армении» при Союзе армян России.
Итоги Второй Карабахской войны обнажили необходимость всестороннего и комплексного исследования социально-политических, военных и экономических процессов в Армении, пересмотра концептуальных подходов не только к событиям, происходящим в стране за последние три года, но и с момента создания в 1991 году — в результате распада СССР — независимой Республики Армения.
С целью формирования исторической культуры на основе объективного, непредвзятого изучения произошедших событий, по инициативе Президента САР Ара Абрамяна при Союзе армян России создаётся Институт современной истории Армении.
В круг задач Института входит изучение постсоветского периода, становление государственной независимости Армении и её диаспоральной политики, в частности, научное исследование и анализ современных политических, экономических, военных, социальных, культурных, религиозных и других процессов.
Эксперты института также займутся мониторингом и прогнозированием внутренней и внешней политики, этно-социальных и военно-политических конфликтов в регионе, выработкой рекомендаций по их разрешению и предотвращению.
Ара Абрамян: «У нас есть колоссальный эффективный исследовательский опыт, который найдёт своё продолжение в новой структуре. Начиная с 2000 года, при САР действовал Армянский институт международного права и политологии, который теперь носит имя его первого директора, выдающегося юриста-международника Юрия Георгиевича Барсегова. Результатом работы экспертов института стали такие уникальные издания, в числе которых — не имеющие аналогов трёхтомный сборник «Геноцид армян. Ответственность Турции и обязательства мирового сообщества. Документы и комментарии» и двухтомник «Нагорный Карабах в международном праве и мировой политике. Комментарии к документам».
Важно сейчас, пока есть участники тех событий, на основании их свидетельств и документальных материалов (как из открытых, так и закрытых источников) воссоздать правдивую историческую картину, трезво оценить как успехи и победы, так и причины допущенных ошибок и провалов последних десятилетий.
Изучение событий, которые сформировали наш нынешний мир, нужно не только для того, чтобы знать и передать новым поколениям историческую правду, но и для того, чтобы сейчас, учитывая опыт, разработать более эффективные механизмы решения проблем, — чтобы наш народ не сталкивался снова и снова с одними и теми же историческими вызовами».