Այս մասին Armenia Today-ի խմբագրին տված հարցազրույցում ասել է Հայաստանի առաջին օմբուդսմեն, «Ընդդեմ իրավական չարաշահումների» հասարակական կազմակերպության գործադիր տնօրեն Լարիսա Ալավերդյանը՝ նշելով, որ մեր ծանր պարտության ակունքները պետք է փնտրել անցյալ դարի 90-ականների սկզբին։ Այս խնդիրը խոր արմատներ ունի : Նշել է մեր զրուցակցուհին:
«Արցախյան շարժումը, որն ի սկզբանե կրում էր հակագաղութային, ազգային-ազատագրական պայքարի բնույթ, անցյալ դարի 80-ականների վերջին , այսպես կոչված գլոբալիստական կենտրոնների թեթեւ ձեռքով, տեղափոխվեց «ժողովրդավարական վերափոխումների» հարթություն։
1989 թվականից ի վեր այդ գլոբալիստական կենտրոնները ձեռնամուխ են եղել հայ քաղաքական վերնախավին համոզելու, որ եթե Հայաստանն ու Ադրբեջանը դառնան ժողովրդավարական պետություններ, ապա Արցախն այս կամ այն պետության կազմում գտնվելու հարցը կկորցնի իր արդիականությունը։ Եվ նրանք հասան իրենց նպատակին՝ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին համոզելով, որ անհրաժեշտ է ազատվել Արցախյան բեռից՝ նախքան նախկին խորհրդային հանրապետությունների անկախության ճանաչումը։ Բավական է նշել «Կոմսոմոլսկայա պրավդա»-յին առաջին նախագահի հարցազրույցը 1992 թվականի մարտին, որտեղ նա ասում էր, որ Հայաստանը համաձայն է, որ Լեռնային Արցախը մնա Ադրբեջանի կազմում, եթե իրեն ավելի բարձր կարգավիճակ շնորհվի։
Իհարկե, թիմը բաղկացած էր ոչ միայն Տեր-Պետրոսյանից և ՀՀՇ-ականներից։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և ՀՀՇ-ի աջակցությունը Լեռնային Արցախում եղել են Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը։ Շատերն իրենց հարցնում են, թե ինչու «վերամիավորումը»՝ «միացում»-ը հետագայում վերածվեց Արցախի անկախության գաղափարի։ Այն ժամանակվա վերնախավը, նկատի ունենալով, որ եթե հնարավոր չէր անհապաղ լուծել վերամիավորման հարցը, ապա անհրաժեշտ էր որդեգրել անկախության գաղափարը և միևնույն ժամանակ ապահովել առավելագույն ինտեգրում։ Եվ իրական ինտեգրում կար։ Բայց հատկանշական էր, որ ՀՀՇ վերնախավը հավատարիմ մնաց այն դիրքորոշմանը, ըստ որի՝ Արցախը Ադրբեջան է, և այդ դիրքորոշումն անընդհատ մտցվում էր մարդկանց գիտակցության մեջ»,- ասաց Լարիսա Ալավերդյանը։
Հետագա իշխանությունները, նրա խոսքով, ամեն ինչ արեցին նյութական ստատուս քվոն պահպանելու համար՝ չփոխելով այսպես կոչված Մադրիդյան սկզբունքների բովանդակությունը։
«Ռոբերտ Քոչարյանն արեց 100 տոկոսով, Սերժ Սարգսյանը՝ ավելի վատ, ի վերջո, ընդհանուր առմամբ վատ էր։ Այս համատեքստում ուզում եմ նշել Ռոբերտ Քոչարյանի ելույթը Ստրասբուրգում 2004թ. Ուժեղ կատարում էր, նա խոսեց այնպիսի բաների մասին, որոնք նախկինում ոչ ոք չէր բարձրաձայնել։ Քոչարյանն այնուհետ հայտարարեց, որ Արցախը երբեք չի եղել և չի լինելու անկախ Ադրբեջանի մաս։ Նա նաև ասաց, որ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը կապ չունի Արցախի հետ, և որ ԼՂՀ գոյությունն Ադրբեջանի կազմում անհնար է»,- հիշեց Լարիսա Ալավերդյանը։
Ուշադրություն դարձրեք, թե ինչ նրբություններով ու ճշմարիտ խոսքերով, այն է՝ բոլոր նախագահները բանակցել են՝ հաշվի առնելով ստատուս քվոյի համաձայնությունը, այն է՝ պետք է հանձնել արցախյան հողերի մի մասը՝ ինչ-որ հիպոթետիկ կարգավիճակ ստանալու համար։ Իսկ ի՞նչ կարգավիճակ — մինի սուլթանության կազմու՞մ։
Մեր բոլոր ղեկավարները շատ են փորձել, հիմա մենք քաղում ենք պտուղները !!!