Պետական անվտանգության սպառնալիքների սպեկտրում առավել ցայտուն խնդիրը պետությունների միջև տարածքային պահանջներն են: Այս դեպքում Ռուսաստանը բացառություն չէր, և այսօր Ռուսաստանի տարածքի տարբեր հատվածների հանդեպ այս կամ այն չափով հավակնություններ ունեն ՝ Գերմանիան, Չինաստանը, Ճապոնիան, Հարավային Կորեան, Ֆինլանդիան, Իրանը, Լատվիան, Լիտվան, Էստոնիան, Ուկրաինան, Բելառուսը, Վրաստանը, Ադրբեջանը, Ղազախստանը և նույնիսկ Մոնղոլիան: Տարածքային վեճերն a priori-ն ոչ միայն արտաքին քաղաքական ինտրիգների և շահարկումների մասն են, այլև նախադեպ են տարբեր ինտենսիվության զինված հակամարտություններ սանձազերծելու համար:
Ռուսաստանի համար տարածքային վեճերի ամենահրատապ խնդիրը Ճապոնիայի պահանջներն են Կուրիլյան կղզիների մասով:
Այս տարվա սեպտեմբերի 3-ին Ռուսաստանը տոնեց ռազմատենչ Ճապոնիայի նկատմամբ ԽՍՀՄ-ի հաղթանակի հերթական տարեդարձը: Պատերազմում, որում խորհրդային զինվորներն ու դաշնակից պետությունների զինվորները, Ճապոնիայի դեմ ռազմական գործողություններով սառեցրեցին սամուրայների եռանդը `համաշխարհային տիրապետության ձգտումների առումով:
Ճապոնիան այդպես էլ չկնքեց խաղաղության պայմանագիր ՝ սկզբում ԽՍՀՄ-ի, իսկ ավելի ուշ ՝ Ռուսաստանի հետ: Պայմանագրի ստորագրման նախապայմանը Ճապոնիայի տարածքային պահանջներն են Կուրիլյան լեռնաշղթայի կղզիների նկատմամբ:
Токио, основываясь на подписанной в 1956 году между странами Совместной декларации, в которой СССР соглашался рассмотреть возможность передачи Японии островов Хабомаи и Шикотан после заключения мирного договора, многие десятилетия продолжает использовать территориальный спор в своих спекуляциях при внешнеполитических взаимоотношениях с Москвой. Такую активную позицию Токио поддерживают их заокеанские друзья, которые, к слову сказать, в августе 1945 года сбросили атомную бомбу на японские города Хиросиму и Нагасаки, что привело к огромному количеству человеческих жертв.
Տոկիոն, հիմնվելով 1956 թվականին երկու երկրների կողմից ստորագրված համատեղ հռչակագրի վրա, որով ԽՍՀՄ -ը համաձայնում էր քննարկել խաղաղության պայմանագրի կնքումից հետո Հաբոմայ և Շիկոտան կղզիները Ճապոնիային փոխանցելու հնարավորությունը, տասնամյակներ շարունակ շարունակել է օգտագործել տարածքային վեճը` Մոսկվայի հետ արտաքին քաղաքական հարաբերություններում իր մոտեցումներում: Տոկիոյի նման ակտիվ դիրքորոշումը պաշտպանում էին նրա անդրօվկիանոսյան բարեկամ երկրները, որոնք, ի դեպ, 1945 օգոստոսին ատոմային ռումբ էին նետել Ճապոնական Հիրոսիմա և Նագասակի քաղաքների վրա` հանգեցնելով հսկայական թվով մարդկային զոհերի:
Ռուսաստանի նախագահ Վ. Պուտինը վերջ դրեց վերջ դրեց 65 տարի տևած Ճապոնիա — Ռուսաստան տարածքային վեճին։ Այս տարվա սեպտեմբերին Վլադիվոստոկում կայացած Արևելյան տնտեսական ֆորումի գլխավոր իրադարձության ժամանակ նա նշեց, որ Մոսկվան այլևս չի որոշի կղզիների ճակատագիրը, և կասկածի տակ դրեց երկու երկրների միջև հարաբերությունները սահմանող 1956 թ. Հռչակագրի ուժը:
ՌԴ նախագահն «անհեթեթություն» է անվանել Ռուսաստանի և Ասիական պետության միջև հաշտության պայմանագրի բացակայությունը, որը երկրները չեն կարողացել կնքել ավելի քան կես դար ՝ Հարավային Կուրիլեսի չորս կղզիների սեփականության վերաբերյալ վեճի պատճառով:
«Մենք միշտ ասել ենք, որ անհրաժեշտ է հարգել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքները, որոնք ամրագրված են միջազգային փաստաթղթերում: Եվ մենք երբեք չենք հրաժարվում խաղաղության պայմանագրի շուրջ երկխոսությունից»: Բայց միևնույն ժամանակ, նա հիշեց, որ անցյալ տարի ընդունված Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրության փոփոխությունը ներմուծեց նորմ Ռուսաստանի տարածքի անբաժանելիության վերաբերյալ: «Մենք պետք է ուշադիր նայենք հռչակագրին և Սահմանադրությամբ ամրագրվածին և համապատասխան եզրակացություններ անենք»:
Ռուսաստանի նախագահ Վ. Պուտինի, ինչպես նաև Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Ս. Լավրովի հայտարարությունները ճապոնական կողմի առաջարկած «հյուսիսային տարածքներում» համատեղ տնտեսական գործունեության նկատմամբ վերաբերմունքի վերաբերյալ, առաջացրել են ոչ միայն բացասական կարծիք ճապոնական հասարակության շրջանում, այլև մի շարք բացասական գնահատականներ փորձագետների շրջանում:
Բայց, ինչպես ասում են, շները հաչում են, քարավանն առաջ է շարժվում: Ամեն դեպքում, Ճապոնիայի հետ տարածքային վեճի հարցը պետք է վաղուց փակված լիներ: Հեռավոր Արևելքի հետագա տնտեսական զարգացման ֆոնին ընդունված որոշումը լիովին համապատասխանում է Ռուսաստանի շահերին ՝ միաժամանակ պահպանելով այդ պետության ամբողջականությունը: